Decyzja o tym, które rozwiązanie dźwiękochłonne zastosować w budynku była kiedyś stosunkowo prosta. Podstawowe kryterium oceny stanowiła relacja parametrów akustycznych do wymogów projektowych i dostępnego budżetu. Dziś wiemy jednak, że każdy produkt to dodatkowe obciążenie dla środowiska wewnętrznego i zewnętrznego. Dlatego musimy brać pod uwagę nie tylko walory akustyczne, ale również kwestię oddziaływania na środowisko naturalne.
Link skopiowany
Podstawową metodą oceny wpływu produktu na środowisko naturalne powinna być deklaracja środowiskowa produktu (EPD). Każda firma przykładająca wagę do emisji generowanych przez swoje produkty, powinna posiadać łatwo dostępne i czytelne deklaracje EPD - przynajmniej dla tych produktów, które odpowiadają za większą część jej sprzedaży.
Poprawna dokumentacja EPD uwzględnia emisje pochodzące z:
Ze względu na ogrom informacji do przetworzenia, deklaracje EPD podsumowują wpływ produktu na środowisko w kilku głównych kategoriach. Dla materiałów dźwiękochłonnych najbardziej istotnym parametrem jest „współczynnik globalnego ocieplenia”, który podaje w kilogramach ilość gazów cieplarnianych (w tym CO2) generowanych przez produkt na wszystkich analizowanych etapach cyklu życia. Choć wskaźnik ten nie uwzględnia wszystkich możliwych kryteriów oceny, to pozwala w dość prosty sposób porównać poziom wydajności i szkodliwości dla środowiska różnych produktów.
Poniżej znajduje się fragment tabeli zbiorczej z deklaracji EPD dla rodziny produktów Ecophon Focus (pełna deklaracja EPD dostępna jest do pobrania na naszej stronie internetowej). W zestawieniu podano dla każdej „jednostki funkcjonalnej” - w tym przypadku jednostką funkcjonalną jest metr kwadratowy panelu Focus z krawędziami A, B i C - wartości wyrażone w ekwiwalencie kg C02 (pojęcie ekwiwalentu oznacza, że uwzględniono również inne szkodliwe gazy).
Koszt środowiskowy panelu Focus A w kontekście emisji gazów cieplarnianych wynosi 2,59 kg ekwiwalentu CO2 na metr kwadratowy. W tym konkretnym przypadku różnice w wartości ekwiwalentu kg CO2 pomiędzy panelami Focus A, B i C wynikają ze specyfiki procesów produkcyjnych płyt z różnymi rodzajami krawędzi.
Przy porównaniach z innymi produktami różne typy powierzchnie, a także różne parametry akustyczne będą miały różne konsekwencje dla środowiska. Podejmując ostateczną decyzję o wyborze produktu należy w pełni uwzględnić relację między parametrami akustycznymi, wymaganiami projektowymi, budżetem, potrzebami klienta i wpływem na środowisko.
Najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na zrównoważony charakter produktu są użyte do jego wykonania materiały, ponieważ większość emisji gazów cieplarnianych powstaje na etapach cyklu życia A1-3 (surowce i produkcja). Podstawowym sposobem minimalizacji emisji na tych etapach jest zapewnienie wysokiego udziału materiałów pochodzących z recyklingu, i to właśnie na ten aspekt należy zwracać uwagę w przypadku produktów z wełny mineralnej.
Na przykład surowce, z których powstaje dźwiękochłonny rdzeń panelu Focus A w 70% pochodzą z recyklingu szklanych butelek i słoików. Wełna szklana może być również wytwarzana z mieszanek surowców o ograniczonej dostępności, takich jak piasek, wapień i soda kalcynowana. Dlatego nie każda wełna mineralna jest sobie równa. Producenci, którzy w znacznym zakresie wykorzystują surowce wtórne, już teraz aktywnie angażują się w zrównoważony rozwój, inwestując w procesy produkcyjne o obiegu zamkniętym.
Produkty wytwarzane z wykorzystaniem znacznych ilości materiałów pochodzących z recyklingu stanowią praktyczny wymiar realizacji idei gospodarki o obiegu zamkniętym.
Kolejnym krokiem na drodze do odpowiedzialnej rekomendacji jest porównanie emisji generowanych przez różne produkty różnych producentów. Pozwoli to dokonać wyboru z korzyścią zarówno dla akustyki budynku, jak i środowiska naturalnego.
Niektórzy dostawcy materiałów dźwiękochłonnych nie posiadają deklaracji EPD dla swoich produktów. W takim przypadku należałoby zastanowić się, dlaczego. Wszyscy odpowiedzialni producenci dawno już zobowiązali się do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r., zaś pierwszym krokiem na drodze do tego celu jest wykonanie prostych pomiarów. Emisje można zmniejszyć tylko wtedy, gdy znamy ich wartość.
Warto również zauważyć, że deklaracje EPD nie zostały jeszcze ustandaryzowane. Na przykład część deklaracji EPD operuje odmiennymi jednostkami funkcjonalnymi, więc odpowiedzialny za dobór materiałów akustyk lub architekt może wpaść w pułapkę porównywania nieprzystających do siebie wartości, zestawiając np. poziom emisji na kg produktu z emisją na m2 innego produktu. Dlatego właśnie postulujemy wprowadzenie w całej branży znormalizowanych deklaracji EPD dla każdego produktu. Dopóki to nie nastąpi, wszystko rozbija się o szczegóły. Odpowiedzialny specjalista ds. specyfikacji technicznej będzie musiał stać się ekspertem w czytaniu drobnego druku i zdobyć podstawową wiedzę na temat sprawozdawczości środowiskowej.
Zachęcamy do lektury poniższych artykułów, z których można dowiedzieć się jakiego rodzaju informacje zawierają deklaracje EPD i jak je porównywać.
Na stronie internetowej Ecophon można zapoznać się z pełną gamą naszych deklaracji EPD obejmujących 85% produktów dostępnych aktualnie w naszej ofercie (marzec 2023 r.).
Zapraszamy także do odwiedzenia zakładki Zrównoważony rozwój na naszej stronie internetowej, gdzie znajdują się informacje na temat naszych celów w zakresie redukcji emisji do 2025, 2030 i 2050 roku. Dodatkowe informacje na temat strategii zrównoważonego rozwoju w Ecophon można uzyskać pod adresem: douglas.maccutcheon@ecophon.se.
Tekst: Douglas MacCutcheon, PhD. Global Concept Developer for Sustainability at Saint-Gobain Ecophon.
Wszyscy producenci sporządzają deklaracje EPD. Ale nie wszystkie prezentują dane w identyczny sposób. Wiele z nich dotyczy grup produktów zamiast pojedynczych produktów. Poniżej prezentujemy kilka naszych zaleceń odnośnie tego, czego można oczekiwać od dobrze sporządzonej deklaracji EPD.
Deklaracje środowiskowe produktów są źródłem obszernych informacji na temat wpływu produktu na środowisko, w tym emisji gazów cieplarnianych, zużycia energii i wody oraz ilości odpadów. Informacje te mogą posłużyć do porównania charakterystyki środowiskowej różnych produktów oraz określania obszarów do poprawy w ramach procesów projektowania i wytwarzania produktów.