Burzenie barier przez „activity-based learning”

Mie Guldbaek Broens rozpoczęła karierę jako nauczyciel, jednak szybko odkryła swoje prawdziwe powołanie jako antropologa edukacji, podróżując po świecie jako konsultant ds. rozwoju szkół. Jako nauczycielka była zamknięta w klasie ze swoimi uczniami. Chciała wyciągnąć uczniów z sali, wykorzystać korytarze i bibliotekę do prowadzenia dyskusji i pracy w grupach. Wkrótce współpracownicy Mie zaczęli narzekać na to, że jej uczniowie zakłócają pracę innych klas. Było to całkowicie sprzeczne z głębokim przekonaniem Mie, która uważa, że dzieci uczą się lepiej poprzez aktywne działanie i samodzielne rozwiązywanie problemów, aniżeli słuchając kogoś, kto ich tylko instruuje.

„Nauczanie skupia się na przekazywaniu wiedzy przez nauczyciela. Moim zdaniem powinniśmy koncentrować na przyswajaniu tej wiedzy przez uczniów. Każdy człowiek jest inny, więc nauczyciel musi umieć dostosować swoje metody nauczania do potrzeb i możliwości każdego ucznia”. 

Burzenie barier

Koncepcja ta zmienia wszystko, zarówno jeśli chodzi o układ przestrzenny jak i o organizację szkoły. Wszystko co stare musi zostać zburzone, i to w dosłownym tego słowa znaczeniu – zarówno bariery fizyczne, takie jak ściany i drzwi wydzielające klasy lekcyjne, jak i przeszkody natury mentalnej, jak przeświadczenie, że nauczyciel powinien pracować ze swoją klasą sam na sam.

Jeśli uczniowie mają się aktywnie uczyć, a nie tylko słuchać i pisać, budynek szkoły musi zostać przystosowany do różnych form nauki. Niektórzy uczniowie będą musieli wykonywać rozmowy telefoniczne, inni pracować w Internecie, inni mogą uczestniczyć w grupowej dyskusji lub zmagać się z zadaniem natury czysto fizycznej.

„Żeby to działało, nauczyciele muszą współpracować. Jednak jak mają to robić, jeśli są zamknięci w osobnych salach lekcyjnych?

Activity-based learning

Mie Guldbaek Broens opowiada o koncepcji „activity-based learning”. Otwarta przestrzeń edukacyjna, uzupełniona tylko kilkoma wydzielonymi pracowniami, zapewnia wszystkim – zarówno uczniom jak i nauczycielom – kontakt wzrokowy. Pozwala to lepiej ocenić potrzeby i umiejętności poszczególnych dzieci i dopasować do nich zadania, przed którymi są stawiane.

„Jeśli w pomieszczeniu przebywa wiele osób dorosłych, bardziej niezależne dzieci można pozostawić pod opieką jednego nauczyciela, co pozwala pozostałym pedagogom skupić się na dzieciach, które potrzebują dodatkowej pomocy i wsparcia. W ten sposób nauczyciele mogą sobie nawzajem pomagać”.

Środowisko nauczania sprzyjające współpracy

Wspólna praca nauczycieli – tzw. nauczanie zespołowe – to podstawa koncepcji promowanej przez Mie Guldbaek Broens. Według TALIS*, szerokich badań prowadzonych przez OECD, współpraca jest niezbędna do osiągnięcia przez nauczycieli satysfakcji z pracy i odpowiedniego poziomu motywacji.

„Nauczyciele są przyzwyczajeni do tego, że pracują sami w swoich klasach, jednak przechodzą łatwo do nauczania zespołowego, gdy tylko znajdą się w warunkach, które ich do tego dopingują”.

Niemniej jednak, Mie dostrzega pewne trudności w tworzeniu, tak kultury, jak i środowiska nauczania zespołowego.

„Musisz stworzyć odpowiednie otoczenie, odpowiednie tak fizycznie jak i mentalnie, które będzie częścią nowej kultury pracy . A to wymaga dużego zaangażowania kadry nauczycielskiej. Jednak, jeśli uda Ci się zbudować taką kulturę pracy, którą nauczyciele zaakceptują, wszyscy z zapałem będą uczestniczyć”.

Akustyka to kluczowy czynnik przy tworzeniu otwartych przestrzeni edukacyjnych

Kiedy usuwamy bariery, takie jak ściany i drzwi, wyzwaniem staje się akustyka. Zasadniczą cechą koncepcji otwartej przestrzeni edukacyjnej jest swoboda przemieszczania się, komunikowania i pracy wielu osób w jednej przestrzeni. Akustyka jest więc pierwszym tematem, który porusza Mie Guldbaek Broens, gdy jej klienci decydują się na tą koncepcję organizacji przestrzeni szkoły.

„Jeśli chcemy, żeby nauczyciele pracowali jako jeden zespół a uczniowie śmiało prowadzili dyskusje, musimy im najpierw stworzyć odpowiednie warunki. Nie możemy być zmuszeni do zmiany naszych metod edukacyjnych, tylko dlatego, że akustyka jest słaba”.

Przeciwnie, to fizyczna przestrzeń szkoły powinna zostać przystosowana do metod edukacyjnych. Mie stawia raczej na różnorodność przestrzeni, aniżeli na jej elastyczność. Otwarta przestrzeń edukacyjna nie powinna być projektowana tak, aby można ją było dostosowywać do różnych rodzajów aktywności. Zamiast tego, nauczyciele i uczniowie powinni mieć możliwość przemieszczania się między różnymi jej strefami, dostosowanymi do konkretnych rodzajów zajęć.

„To pomaga osiągnąć wyższy poziom współpracy i wprowadza element mobilności”. 

Obserwacja zamiast pomiarów

Dla Mie, jako antropologa, naturalną metodą oceny środowiska szkolnego jest obserwacja. Pomiary akustyczne mogą dostarczyć twardych dowodów na to, że środowisko akustyczne zostało udoskonalone – ale tylko do pewnej granicy. Gdy ilość absorberów niskoczęstotliwościowych zostanie zwiększona względem i tak dużej ich liczby, pomiary wykażą niewielką zmianę, podczas gdy margines błędu jest duży. Z drugiej strony, poprzez obserwację zachowania nauczycieli i uczniów Mie Guldbaek Broens może zauważyć duże różnice wynikające ze stosunkowo niewielkich zmian akustyki.

„Możemy przykładowo policzyć, jak często nauczyciele muszą uciszać dzieci. W Collegi Montserrat w Barcelonie, po zwiększeniu liczby absorberów niskoczęstotliwościowych odnotowano znacznie mniej przypadków uciszania uczniów”.

„Za każdym razem, gdy dziecko jest uciszane, czuje, że zrobiło coś złego, co osłabia jego zdolność do uczenia się. Mniej przypadków uciszania ma pozytywny wpływ na uczniów”. 

Szersza perspektywa dzięki podróżom

Mie Guldbaek Broens wraz ze swoim ojcem, architektem Jensem Guldbaek, prowadzi firmę konsultingową – LOOP.bz. Praca nad różnymi projektami szkolnymi zapoczątkowała jej karierę jako antropologa edukacyjnego.

„Wiedzę, którą posiadam, uzyskałam z obserwacji a nie z książek. Ostatecznie zdałam sobie jednak sprawę z tego, że wiedza teoretyczna też mi się przyda”.

Mie znalazła kierunek antropologii edukacyjnej na Uniwersytecie Aarhus w Danii, gdzie niedawno obroniła pracę magisterską. Po szybkiej lekturze jej CV od razu widać, że antropologia była naturalnym wyborem dla kogoś, kto spędził całe swoje życie podróżując i pracując we wszystkich zakątkach świata. Mie odwiedziła wszystkie kontynenty poza Antarktydą.

„Gdy sporo podróżujesz otwiera Ci się umysł. Widzisz, jak żyją inni ludzie i zaczynasz zadawać sobie pytanie, co jest „normalne”. Widziałam wiele, dzięki czemu mam szerszy punkt widzenia”.

Ogromne zainteresowanie na całym świecie

Źródłem motywacji dla Mie Guldbaek Broens jest nauka i możliwość pracy z ludźmi, którzy chcą pomagać innym.

„Praca z dziećmi to najważniejsza praca na świecie. Chcę tworzyć możliwie najlepsze warunki pracy dla nauczycieli, warunki, których im tak bardzo dzisiaj brakuje”.

W przeciwieństwie do wielu misjonarzy, których głos jest często głosem wołającego na puszczy, Mie Guldbaek Broens dostrzega, że globalne zainteresowanie koncepcją „activity-based learning” jest bardzo duże.

„To stosunkowo nowa idea i dopiero od niedawna jesteśmy w stanie obserwować jej pozytywne efekty w praktyce. Jest jak ciężki parowóz, powoli, stopniowo nabierający prędkości. Szkoły od 200 lat nauczały, teraz jednak coraz większą uwagę przywiązuje się do procesu samodzielnego uczenia się. Jeśli uda nam się przekonać architektów, by myśleli o akustyce, a władze oświatowe będą skłonne przeznaczyć na to środki finansowe, wówczas poczynimy olbrzymi postęp”.

Tekst: Lars Wirtén

Zdjęcie: Zdjęcia Mie Guldbaek Broens zostały wykonane przez Sannę Dolck. Zdjęcie na okładce zostało wykonane przez Erika van’t Wouda wszkole podstawowej De Werkplats (jednej z pierwszych w Holandii szkół podstawowych, która nie posiada żadnej klasy)

*TALIS - The OECD Teaching and Learning International Survey (TALIS) - 2013 Results