Środowisko terapeutyczne dla brutalnych przestępców

Usytuowany na wzgórzu pośród pięknej scenerii, na pierwszy rzut oka ośrodek przypomina nowoczesny kompleks budynków biurowych. Z dużych okien pokoi pacjentów rozpościera się panorama świerkowych i sosnowych lasów. Otwarte w grudniu 2012 r. centrum Helix to nowoczesny ośrodek psychiatrii sądowej. Wielu jego pacjentów ma na swoim koncie brutalne przestępstwa. Poza opieką terapeutyczną, w Helix znajdziemy także oddział do oceny psychiatrycznej pacjentów oraz oddział ambulatoryjny – wszystko z zakresu psychiatrii sądowej.

Kompleks składa się z czterech budynków i rozległego terenu wokół nich. Jeśli zajrzymy głębiej w las przy budynku głównym, dostrzeżemy, że cały teren okala sześciometrowy mur, ogrodzenie zabezpieczające oraz liczne urządzenia do monitoringu. System bezpieczeństwa jest bardzo rygorystyczny, ale pokoje pacjentów są rozmieszczone wyżej, ponad wzgórzem, więc mur i inne instalacje nie zaburzają pięknego widoku przyrody.

Naturalne światło i przytłumione dźwięki

„Helix jest nowoczesnym ośrodkiem sądowej opieki psychiatrycznej – został zaprojektowany w oparciu o najnowsze badania z zakresu optymalizacji środowisk terapeutycznych”. Zdajemy sobie sprawę, że architektura, przestrzeń, dźwięk, kolory i światło mogą mieć pozytywny wpływ na ludzką psychikę” – mówi Magnus Kristiansson, z-ca dyrektora i kierownik oddziału działający z ramienia lokalnego organu nadzorującego placówki sądowej opieki psychiatrycznej.

„Duże okna na oddziałach i w pokojach pacjentów zapewniają dostęp do światła dziennego ze wszystkich stron.Upływającym dniom towarzyszy piękny, emanujący spokojem, krajobraz. ” – zauważa Anna Rolf, twórczyni projektu architektonicznego ośrodka.

Z drugiej strony, trzeba też pamiętać o dobrym systemie zabezpieczeń. Biorąc pod uwagę ryzyko związane z próbami ucieczek, okna wyposażono w szkło, którego nie przetnie nawet dobrej jakości szlifierka kątowa.

Budynki, w których zamieszkują pacjenci są połączone przestronnymi, jasnymi korytarzami o dobrych parametrach akustycznych. Zrobiony z naturalnych materiałów sufit doskonale tłumi dźwięk. Ściany są wyłożone elementami z żebrowanego cementu, co minimalizuje pogłos i zatrzymuje rozprzestrzenianie się dźwięku. W przypadku większości pomieszczeń przeznaczonych dla pacjentów, ściany nie są idealnie proste ani równoległe względem siebie, co pozwala zredukować natężenie hałasu do minimum.

Kompromis pomiędzy spokojem a stanem podwyższonej gotowości

Minimalistyczne wzornictwo jasnych, przestrzennych oddziałów jest efektem wykorzystania naturalnych materiałów i harmonijnych kolorów. Jako główny budulec wykorzystano drewno. Podłoga i ściany są dźwiękochłonne. „Stworzyliśmy środowisko, które będzie się pięknie starzeć” – dodaje Anna Rolf.

Wymagania względem akustyki i poziomu natężenia hałasu dla każdego z 600 pokoi w ośrodku Helix zostały rozpisane już na etapie planowania. „Spełnienie wszystkich wymagań wymagało pójścia na pewne kompromisy” – zdradza Magnus Kristiansson.

Jednym z przykładów było zamontowanie progów niwelujących natężenie hałasu, które utrudniają przejazd wózkom do przewozu jedzenia, lekarstw i innych rzeczy.

Oddziały, tak jak i pozostałe części ośrodka Helix, zostały obficie udekorowane obrazami olejnymi, tkaniną artystyczną oraz rzeźbami. „Wiemy, że sztuka stymuluje umysł i przełamuje monotonię myślową u naszych pacjentów, którzy często zostają z nami na nieokreślony okres czasu. Oczywiście, sztuka ma także pozytywny wpływ na nasz personel” – wyjaśnia Magnus Kristiansson.

Przestrzennie, ale cicho

W bezpiecznej strefie ośrodka liczba drzwi i pomieszczeń została sprowadzona do minimum – ma to na celu zredukować u pacjentów poczucie ograniczenia wolności. „Dysponujemy wewnętrznym środowiskiem terapeutycznym, w ramach którego nasi pacjenci mają możliwość integracji społecznej. Jednak, jeśli chodzi o system bezpieczeństwa, nie było mowy o żadnych kompromisach” – zapewnia Magnus Kristiansson.

Dla zapewnienia lepszej współpracy, personel administracyjny pracuje w biurach rozplanowanych na przestrzeni półotwartej. Chcąc uniknąć zbyt wysokiego natężenia hałasu i umożliwić członkom personelu prowadzenie poufnych rozmów na temat pacjentów, przestrzeń biurowa została wyposażona w sufity dźwiękochłonne. Dodatkowo, środowisko akustyczne poprawiają takie elementy jak: parkiet na podłodze, maty tekstylne oraz cementowe ściany o żebrowanej teksturze. Zadbano tu także o liczne pokoje do prywatnych spotkań.

Tuż pod przestrzenią biurową znajduje się jadalnia oraz kawiarnia dla wszystkich pracowników ośrodka Helix. Pomimo zastosowania dużych, otwartych przestrzeni, poziom hałasu jest tutaj stosunkowo niski. „Dzięki dobrze zaplanowanej aranżacji i wykorzystaniu materiałów redukujących hałas, udało nam się stworzyć miejsce, w którym ludzie lubią przebywać” – podsumowuje Magnus Kristiansson.

Tekst: Fredrik Sieradzki

Zdjęcia: Anette Persson, Doris Beling