Montserrat Convent school

Col.legi Montserrat is een educatief centrum in Barcelona dat in 1926 zijn deuren opende Het centrum  wordt geleid door de missionarissen van Hijas de la Sagrada Familia de Nazaret en verzorgt onderwijs uiteenlopend van voorschoolse educatie tot pre-universitair niveau.

Het centrum staat voor kwalitatief onderwijs, excellentie en innovatie en volgt een maatwerk leermodel waarbij leerlingen samenwerken in groepen, gericht op het individuele talent en de dialoog.

De eerste stappen in de richting van een open leeromgeving

Acht jaar geleden bracht de school diverse architectonische wijzigingen aan in het gebouw. Deze vielen samen met de introductie van een nieuwe onderwijsmethode  en een verandering in de rol van de docenten, waardoor er een ander soort ruimte ontstond en een nieuwe manier van werken.

In 2014 stapte de school over van traditionele afzonderlijke lokalen naar meer open klaslokalen om plaats te bieden aan verschillende leeractiviteiten binnen dezelfde ruimte: samenwerking in groepen, discussies en uitleg, filmvertoningen of workshops waarin gesproken en geluisterd wordt. Deze nieuwe manier van werken vereiste ook een verbetering van de akoestiek in de klaslokalen.

“De leerlingen moeten elkaar duidelijk kunnen horen bij groepswerk en moeten ook de docent goed kunnen verstaan. Elke klas moet worden aangepast aan de verschillende lesstijlen. Een goede akoestiek maakt werken in kleine groepen mogelijk en zorgt er ook voor dat de leerlingen hun aandacht kunnen richten op de docent en video's goed kunnen horen”, vertelt María Marta Molina, hoofd van de voorschoolse afdeling en de basisschool.

“Bij de planning van de architectonische verbeteringen hebben we ook de gehoorafstand onder de loep genomen. De leerling staat voorop, dus het was belangrijk dat er bij de veranderingen ook aandacht was voor een betere akoestiek”, zegt María Marta Molina.

Nieuw leerlingenprofiel

De school wil er niet alleen voor zorgen dat de leerlingen zich goed kunnen concentreren, maar wil ook groepswerk mogelijk maken door een dynamische manier van lesgeven die compleet anders is dan de traditionele manier van lesgeven. Hierbij moeten zowel de leerling als de docent kunnen praten zonder hun stem te hoeven verheffen en zonder te worden afgeleid door de groepen die om hen heen met elkaar in gesprek zijn. Recent onderzoek wijst uit dat in de laatste jaren van de basisschool 30-40% van de kinderen gehoorproblemen hebben, wat het leren voor hen nog lastiger maakt bij een slechte akoestiek. Een goede geluidsomgeving is daarom cruciaal.

De noodzaak voor goede akoestiek in verschillende ruimtes

De akoestiek in een onderwijsomgeving heeft niet alleen maar betrekking op de klaslokalen. Een goede akoestiek is ook bevorderlijk voor andere gemeenschappelijke ruimtes waaronder de gangen, de kantine, en muziek- of sportruimtes. Om de beste werkwijze en overeenstemming met Europese regelgeving te waarborgen, koos de school er eerst voor om een oplossing in de kantine te implementeren, gevolgd door twee van de grotere klaslokalen. Er werden plafonds en wandpanelen met een hoog absorptievermogen toegepast om een optimale leeromgeving te creëren voor deze manier van lesgeven en verbeteringen door te voeren voor mensen met gehoorproblemen.

Laagfrequente absorptie vormde de sleutel tot succes

Jens Guldbaek, architect en adviseur onderwijs bij LOOP.bz, was projectmanager voor het renovatieproject.“Hoewel er een aanzienlijke verbetering werd ervaren in de geluidsomgeving, kwamen we tot de conclusie dat de geluidniveaus vanwege de grote hoeveelheden leerlingen in de ruimte nog steeds hoger waren dan de experts verwacht hadden. We wilden de onderwijsruimtes nog verder verbeteren”, zegt Jens Guldbaek. “We voegden meer laagfrequente absorptie toe tot een niveau zoals nog niet eerder was toegepast.”

Jens Guldbaeks ervaringen en intuïtie bleken juist te zijn. “Het werkte en we zijn sterk overtuigd van de noodzaak van aanvullende laagfrequente absorptie. Dit resulteert in een meer natuurlijke geluidsomgeving voor spreken en luisteren. Het is eigenlijk niet mogelijk om té veel te absorberen bij deze lage frequenties. In de meeste van dit soort gebouwen wordt het laagfrequente geluid in feite versterkt, waardoor deze niet echt geschikt zijn voor gesproken communicatie.”

Lawaai in de klas zorgt voor stress

In een klaslokaal is er vaak sprake van veel lawaai, afkomstig van apparatuur, stemmen of het meubilair. Zowel docenten als leerlingen hebben last van verschillende lawaaigerelateerde problemen. Sommige docenten ervaren stress, voelen zich opgebrand of raken zelfs hun stem kwijt.

“Het is lastig om je te concentreren in een ruimte met plek voor 72 leerlingen. Zonder deze architectonische verandering, zou de multifunctionele ruimte die we hadden gepland onwerkbaar zijn geweest. Twee zaken moesten worden aangepakt:  de akoestiek was slecht, waardoor het lastig was om je te concentreren, en het geluidsniveau was hoog, wat van invloed was op onze manier van werken", vertelt Juan Linares, docent technologie.

“Na de (akoestische) renovatie viel ons een aantal veranderingen op: de docenten maakten geen gebruik meer van microfoons, die het geluid vervormden. Nu hoeven we onze stem nauwelijks te verheffen en kunnen we met verschillende groepen in dezelfde ruimte samenwerken als de docent praat en de rest luistert, terwijl andere leerlingen bezig zijn met groepswerk. De leerlingen vinden het gemakkelijker om de informatie te verstaan, omdat ze er niet veel moeite voor hoeven te doen om deze te horen”, voegt hij toe.

Ook de leerlingen merken het verschil.

“We kunnen ons beter concentreren, en daardoor werken we beter”, zegt Jordi Sabé Santacana, leerling van het middelbaar onderwijs.

Claudia Fernández Arévalo, een andere leerling uit het middelbaar onderwijs zegt: “Eerst hadden we altijd last van geluiden van anderen, nu kunnen we ons richten op onze groep en horen we de andere groepen niet. De omgeving is veel beter geworden en het geluid is duidelijker.”

“Als een docent of leerling iets kan uitleggen zonder zijn stem te hoeven verheffen, reageert de toehoorder direct positiever”, zegt Juan Linares.

Akoestiek: de beste vriend van de docent

Deze oplossing heeft geresulteerd in een nieuwe dynamiek in het centrum en in de klaslokalen. Het heeft een verandering bewerkstelligd en ervoor gezorgd dat de school zijn fundamentele doelstelling heeft weten te realiseren: de leerling centraal stellen in de leerervaring. María Marta bevestigt dit: “Deze elementen hebben ons zeker geholpen om de kwaliteit en perfectie die we nastreefden bij de eerste renovatie te realiseren en we gaan dit zeker herhalen in de andere klaslokalen. Het is belangrijk om in te zien dat ook de akoestiek van cruciaal belang is en dat er iets aan gedaan kan worden.”

Tekst: Lourdes Redondo Bacaicoa
Fotografie: Pablo Cueva Junghanns