Natuurlijke rust in de klas
Västervångskolan, een school in Zuid-Zweden heeft in 2015 bij wijze van proef de akoestiek en verlichting in vier klaslokalen aangepast. Het experiment was zo succesvol, dat alle scholen in de gemeente nu dezelfde akoestische aanpassingen krijgen.
Link gekopieerd
“Ik had vaak last van hoofdpijn, maar dat is nu niet meer het geval”, vertelt Isa Oriabure Andersson, lerares Zweeds en Spaans.
Als we aankomen op Västervångskolan in Landskrona in het zuiden van Zweden, is Isa Oriabure Andersson bezig met een les Zweeds. Klas 8C doet grammaticaoefeningen en houdt zich bezig met bepaalde en onbepaalde bezitsvormen. Van de 21 leerlingen in het lokaal werken sommigen zelfstandig aan de oefeningen en bespreken anderen hun werk in kleine groepen.
Het lijkt op een sneeuwdeken die alles dempt en een prettig, rustgevend gevoel geeft.
Het geluidsniveau varieert, maar zelfs als er veel mensen tegelijkertijd praten, is het geluid gedempt. Met dit geroezemoes op de achtergrond kan Isa op een normaal volume praten als ze langs de tafels loopt om haar leerlingen te helpen. Als haar wordt gevraagd de akoestiek van de ruimte te omschrijven, gebruikt ze een metafoor uit de natuur:
“Het lijkt op een sneeuwdeken die alles dempt en een prettig, rustgevend gevoel geeft. Je kunt fluisteren en iedereen kan je nog steeds horen. Het voelt bevrijdend. Het lijkt alsof ik heerlijk buiten ben, omgeven door fluitende vogels. Dat is natuurlijk niet echt zo in de klas, maar het voelt wel zo.”
Referentielokaal verdween al snel
De verbetering van de werkomgeving voor personeel en leerlingen begon toen Saint-Gobain Ecophon een paar jaar geleden in contact kwam met Västervångskolan en in samenwerking met een verlichtingsbedrijf aanbood nieuwe geluidsabsorbers en verlichting aan te brengen in vier klaslokalen. In ruil daarvoor mocht Ecophon de aangepaste klaslokalen gebruiken als referentieproject, waarbij de verbeterde akoestiek eenvoudig kon worden ervaren en vergeleken met de slechtere akoestiek in een echt klaslokaal onder realistische omstandigheden.
De school heeft hierin toegestemd en er geen spijt van gehad. De klaslokalen met de slechte akoestiek die als vergelijkingsbasis dienden, verdwenen echter sneller dan verwacht. De gemeente stelde al snel fondsen beschikbaar voor het verbeteren van de akoestiek: in eerste instantie voor de andere klaslokalen voor de hogere groepen op Västervångskolan en vervolgens voor alle scholen in Landskrona.
Andreas Hellmer, assistant hoofdonderwijzer, bemerkt veel voordelen met de verbeterde akoestiek en verlichting.
“Het is echt een enorm verschil”, zegt Andreas Hellmer, adjunct-directeur. “De lesomgeving is enorm verbeterd, zodat we ons kunnen richten op onze kerntaak: kinderen stimuleren om te leren.”
Onderscheid tussen lessen en pauzes
In totaal zijn 15 klaslokalen op Västervångskolan nu voorzien van verbeterde akoestiek en verlichting.
“Als adjunct ben ik niet veel bezig met lesgeven in de klaslokalen, maar ik loop er wel regelmatig naar binnen. Het valt me duidelijk op dat je niets hoort van buiten en dat er veel rust heerst in de lokalen. Er is een duidelijke scheiding tussen de lessen en de pauzes. De akoestiek geeft een duidelijk signaal af dat er gewerkt mag worden.”
Goede akoestiek en verlichting creëren de optimale omstandigheden voor personeel en leerlingen om beter te presteren en meer te bereiken. Andreas Hellmer bemerkt de voordelen.
“Docenten gaan graag naar hun lokaal. Dankzij de verbeterde akoestiek is de tevredenheid op het werk toegenomen. Verlichting is ook een zeer belangrijk aspect. De nieuwe verlichting in de klaslokalen is prettig en lijkt op natuurlijk daglicht.”
Leerlingen hebben meer plezier
Isa Oriabure Andersson, die al sinds 2007 werkzaam is op Västervångskolan, bevestigt dat de akoestische aanpassingen een groot verschil hebben gemaakt voor haar leerlingen.
“Eerst waren ze in de middag veel sneller moe en minder geconcentreerd. In plaats van naar de docent te luisteren, werden ze rumoerig. Nu krijg ik veel meer gedaan, zonder dat ik mijn stem hoef te verheffen. De sfeer is prettiger en de leerlingen hebben meer plezier.”
Nog niet alle gangen zijn voorzien van nieuwe geluidsabsorbers en het verschil valt op. “Zodra ik mijn lokaal uitstap, lijkt het alsof er veel meer leerlingen in de gang zijn. Maar dat is niet zo, het komt gewoon door het geluidsniveau.”
We kunnen ons allemaal sneller focussen en meer van de les opsteken. Ook krijgen we op school meer werk gedaan zodat we het niet mee naar huis hoeven nemen.
Meer uit de lessen halen
De 14-jarige Elin Lundgren beschrijft het als het binnenstappen van een bubbel, waar ze zich veel beter kan concentreren. Voorheen zette ze een koptelefoon met muziek op om het achtergrondgeluid buiten te sluiten tijdens het werken in de klas. Dit is nu niet meer nodig.
“Het is veel leuker als iedereen betrokken is en doet wat ze moeten doen. Ik vind het heel fijn dat het stil is als we aan het werk zijn. We kunnen ons allemaal sneller focussen en meer van de les opsteken. Ook krijgen we op school meer werk gedaan zodat we het niet mee naar huis hoeven nemen.”
Elin Lundgren, leerling in jaar 8, kan zich nu veel beter concentreren in de klas.
Andreas Hellmer is van mening dat een goede akoestische omgeving het eenvoudiger maakt om les te geven volgens de planning.
“Docenten moeten een omgeving creëren die bevorderlijk is om in te werken en te leren. Maar de omstandigheden moeten perfect zijn. Zo mogen er bijvoorbeeld geen onderbrekingen zijn. Leerlingen presteren goed bij optimale geluidsniveaus. Dat betekent overigens niet dat het doodstil moet zijn. Ze moeten ook in kleine groepjes met elkaar kunnen praten zonder elkaar te storen.”
Effecten onderzocht
De aanpassingen op Västervångskolan hebben wereldwijd de aandacht getrokken. De universiteit van Lund is een onderzoeksproject gestart om te kijken welke invloed de akoestiek heeft op de aanpak van de docenten en de leervaardigheden van de leerlingen. In eerste instantie trainen de onderzoekers de docenten hoe ze hun stem en communicatie actief kunnen inzetten bij het lesgeven. Het onderzoek betreft docenten die werken in lokalen waarvan de akoestiek wel en niet is aangepast. De onderzoekers gaan vervolgens kijken wat de verschillen zijn tussen de omgevingen ten aanzien van het gedrag van de docenten, het welbevinden en de prestaties van de leerlingen en de manier waarop zij hun docent ervaren. Tools die daarbij worden ingezet zijn onder meer meters die docenten om hun nek dragen. Deze meten zowel het stemvolume van de docent als het omgevingsgeluid in de ruimte.
We willen ook richtlijnen opstellen voor een optimaal schoolmilieu en de onderwijskundige voordelen van een goede akoestiek benadrukken.
“Dit onderzoek is ontwikkeld voor de praktijk. We hopen aan te tonen dat kinderen zich beter voelen en beter presteren in een omgeving met een goede akoestiek”, vertelt Viveka Lyberg Åhlander, hoofddocent spraak- en taalpathologie aan de universiteit van Lund.
“Daarnaast willen we richtlijnen opstellen voor een optimaal schoolmilieu en de onderwijskundige voordelen van een goede akoestiek benadrukken.”
Akoestische aanpassingen gaan door
Om een goede akoestiek niet uitsluitend te beperken tot de klaslokalen, heeft Västervångskolan nu ook geluidsabsorbers en hygiënisch vilttapijt aangebracht in de centrale hal, wat een enorm verschil heeft gemaakt. De volgende fase betreft akoestische aanpassingen van de wanden en het plafond in de aula, waar zich ook een kantine bevindt. Daarnaast heeft de school de ambitie om de akoestiek in alle gangen te verbeteren.
“Als we willen dat onze leerlingen schoolzaken serieus nemen, moeten we serieus aan de slag. We moeten het belang van kennis vergaren en lessen volgen overbrengen, en dit betekent dat we een optimale leeromgeving moeten bieden”, zegt Andreas Hellmer.
Tekst: Lars Wirtén
Foto: Teddy Landén