Healing environment voor gewelddadige wetsovertreders

Van de buitenkant lijkt Helix op een modern kantoorgebouw op een heuvel te midden van de prachtige, ongerepte natuur. Vanuit de grote ramen van de kamers van de patiënten kijk je mijlenver uit over de dennenbossen. Helix is een forensisch psychiatrisch centrum dat zijn deuren opende in december 2012. Veel van de patiënten hebben gewelddadige misdaden begaan. Naast een zorgafdeling, bestaat Helix ook uit een assessmentafdeling en een ambulante afdeling voor forensische psychiatrie.

Het complex omvat vier gebouwen en een groot buitenterrein. Als je dichterbij komt, zie je dat het gebouw in de bossen is omgeven door een muur van 6 meter hoog, een veiligheidshek en diverse bewakingssystemen. De beveiliging is streng, maar de kamers van de patiënten liggen hoger op de heuvel zodat de muur en de andere beveiligingsinstallaties het uitzicht niet belemmeren.

Natuurlijk licht en gedempt geluid

“Helix biedt moderne forensisch psychiatrische zorg gebaseerd op de nieuwste inzichten op het gebied van healing environments. We weten dat architectuur, ruimte, geluid, kleuren en licht een positief effect kunnen hebben op de menselijke geest”, zegt Magnus Kristiansson, adjunct-directeur en unitmanager bij de forensisch psychiatrische zorg in de regio Stockholm.

“Door grote ramen op de afdelingen en kamers van de patiënten stroomt van alle kanten natuurlijk licht naar binnen. Patiënten voelen de dag vorderen terwijl ze uitkijken over het kalmerende landschap”, aldus Anna Rolf, de architect van het complex. 

De beveiliging heeft echter ook topprioriteit. Gezien de kans op ontsnappingen en bevrijdingspogingen, is het vensterglas sterk genoeg om bestand te zijn tegen een haakse slijpmachine.

De gebouwen waar de patiënten gehuisvest zijn, worden verbonden door grote, lichte atriums met een prettige akoestiek. Het plafond is gemaakt van natuurlijke materialen en dempt het geluid. De wanden zijn voorzien van een geribbelde cementstructuur die het geluid breekt zodat je geen echo hoort.. Ook in de diverse andere patiëntenruimtes zijn de wanden niet volledig vlak en recht, waardoor de geluidsoverlast tot een minimum wordt beperkt.

Het minimalistische interieur van de lichte, ruime afdeling is voorzien van natuurlijke materialen in rustige kleuren. Er is veel hout toegepast. De vloer en het plafond zijn geluidsabsorberend. “We hebben een omgeving gecreëerd die mooi veroudert”, aldus Anna Rolf.

De vereisten met betrekking tot de akoestiek en geluidsniveaus voor alle 600 kamers in Helix zijn al in de planningsfase vastgelegd. “Om aan de vereisten te kunnen voldoen, moesten we enkele concessies doen”, vertelt Magnus Kristiansson.

Zo is het vanwege de geluidsreducerende drempels iets lastiger om maaltijden, medicatie en andere zaken met een trolley af te leveren

De afdelingen zijn net als de rest van Helix rijkelijk gedecoreerd met schilderijen, textielkunst en beelden. “We weten dat kunst de geest prikkelt en de eentonigheid doorbreekt voor onze patiënten die hier doorgaans voor onbepaalde tijd verblijven. En uiteraard geniet het personeel er ook van en schept kunst een prettige sfeer”, vertelt Magnus Kristiansson.

In het beveiligde deel van het complex, is het aantal deuren en secties tot een minimum beperkt gehouden om het gevoel van opsluiting voor de patiënten te verkleinen. “Het interieur is zo opgezet dat er sociale activiteiten voor patiënten georganiseerd kunnen worden zonder dat de veiligheid in het geding komt”, vertelt Magnus Kristiansson.

Het administratief personeel werkt in semi-open kantoorruimtes die de onderlinge samenwerking bevorderen. Om geluidsoverlast te voorkomen en ervoor te zorgen dat het personeel ongestoord kan werken en vertrouwelijke gesprekken over patiënten kan voeren, is de kantoorruimte voorzien van een geluidsabsorberend plafond. Matten en geribbelde wanden van cement verbeteren de akoestiek. Daarnaast beschikt het complex over diverse besloten vergaderruimtes van diverse afmetingen. 

Direct onder de kantoorruimte bevindt zich de gemeenschappelijke ruimte voor alle medewerkers van Helix: een lichte en ruime kantine en een cafetaria. Ondanks de grote, open ruimtes is het geluidsniveau in de gemeenschappelijke ruimte relatief laag

“Dankzij de perfecte indeling en de toepassing van geluiddempende materialen zijn we erin geslaagd een ruimte te creëren waarin mensen graag verblijven”, zegt Magnus Kristiansson.

Tekst: Fredrik Sieradzki

Foto: Anette Persson, Doris Beling